საქართველოში მიმდინარე ბუღალტერიისა და აუდიტის რეფორმის შეფასება: საკანონმდებლო ჩარჩო, აღსრულების დონე და ფინანსური ინფორმაციის ხარისხი
კანონებისა თუ საბუღალტრო სტანდარტების შემოღება ხშირად განვითარებული სამყაროს გამოცდილებაზე დაყრდნობით ხდება. განვითარებადი სამყარო კი უბრალოდ იძულებულია საერთაშორისო გამოცდილება სარკისებურად გადმოაკოპიროს.
ეს რეგულაციები ხშირად არ არის საკმარისად ადაპტირებული ადგილობრივ სპეციფიკას. თეორიის არ არსებობის პირობებში - თუ როგორ გავლენას ახდენს კანონების ‘გადმოკოპირება’ განვითარებად ქვეყნებზე - ჩვენ ვსაჭიროებთ ქვეყნების მაგალითების სიღრმისეულ (სათითაოდ) განხილვას.
სრულყოფილი თეორიის არსებობის პირობებშიც კი, ჩვენ კვლავ დაგვჭირდებოდა ქვეყნების სათითაოდ განხილვა, რადგან ადგილზე არსებული ინსტიტუციური სპეციფიკურობა განსაკუთრებულ დაკვირვებას საჭიროებს.
ამ პროექტის ფარგლებში ჩვენ ვგეგმავთ საქართველოს მაგალითზე შევაფასოთ საერთაშორისო ბუღალტრული სტანდარტების სამოქმედოდ შემოღების ეფექტიანობა. 2014 წლის ივნისში საქართველომ და ევროკავშირმა ხელი მოაწერეს ასოცირების ხელშეკრულებას.
აღნიშნული, 2016 წლის 8 ივნისს ბუღალტერიის, ანგარიშგებისა და აუდიტის ახალ კანონში აისახა. როგორც ასეთი, პირველად, საქართველოს ისტორიაში დაახლოებით 84000 საწარმო 2019 წლის 1 ოქტომბრისთვის საჯარო უნდა გახდეს. ეს ცვლილება უპრეცედენტოა.
წინამდებარე კვლევითი პროექტიც, გამომდინარე იქიდან, რომ ამ უპრეცენდენტო რეფორმის შესწავლას მიეძღვნება, სავარაუდოა, რომ დიდი მნიშვნელობისა იქნება.
აღნიშნული უნიკალური შესაძლებლობაა აკადემიური წრეების წარმომადგენლებისთვის, თუმცა ასევე რეგულატორებისთვის საქართველოსა და ევროპაში, რათა ცხადყოფილ იქნას თუ რამდენად ეფექტიანად მიმდინარეობს რეფორმა და რამდენად ეფექტიანად იხარჯება ევროკავშირის ბიუჯეტი (მთლიანი ბიუჯეტი პროგრამისა (STAREP), რომლის ფარგლებშიც რეფორმის ინიციატივები წარმოიშვა €5.85 მილიონია).
სანამ მასიური ინფორმაცია გადალახავს ტრანსპარენტულობის ზღვარს, ჩვენ უკვე ახლა ვსაჭიროებთ პირველ შეფასებას თუ რას უნდა ველოდოთ. პროექტის ქვე-მიზანს წარმოდგენს პასუხი გაეცეს 3 შეკითხვას:
ა) რამდენად კარგი ხარისხისაა მიღებული კანონი;
ბ) რამდენად კარგად ხდება კანონის რეალობაში აღსრულება;
გ) რამდენად არის მიღწეული რეფორმის მიზანი- ფინანსური ინფორმაციის ხარისხის გაუმჯობესება.
აღწერილობითი მონაცემები ავტომატურად ამოღებულ იქნება საჯარო საიტიდან https://reportal.ge/ “Link Clicker”-ისა და “Scrapestorm”-ის ტექნიკების გამოყენებით. საწარმოთა ფინანსური ინფორმაცია გამოითხოვება ფინანსთა სამინისტროდან. ხოლო საწარმოთა წლიური ფინანსური ანგარიშგებები ავტომატურად გადმოიწერება პროგრამული ენა პითონის მეშვეობით.
პირველ ორ კითხვაზე პასუხის გასაცემად გამოვიყენებთ დესკრიპტიულ ანალიზს, ხოლო ფინანსური ინფორმაციის გასაზომად: შემოსავლების დროით-სერიულ მწკრივებს, შემოსავლების მენეჯმენტისა და კონსერვატიული ბუღალტერიის მეთოდოლოგიებს.
პროექტის ბიუჯეტი 167 800 ლარი
პროექტის ხანგრძლივობა 3 წელი
პროექტის ხელმძღვანელი იოჰენ ციმერმანი, ბრემენის უნივერსიტეტის პროფესორი
პროექტის კოორდინატორი ერეკლე პირველი, კავკასიის უნივერსიტეტი პროფესორი